اگرچه برنامهریزی توسعه در ایران از دهه 1320 مورد توجه قرار گرفت، اما همچنان از منظر توسعه متوازن و توجه به مسئله عدالت منطقهای در توسعه پیشرفت چندانی ایجاد نشده است و حجم عظیم منابع انسانی، مالی و طبیعی مصرفشده با دستاوردهای به دست آمده تناسبی ندارد از این رو، ضرورت دارد تا رویکرد حاکم بر نظام برنامهریزی کشور با تمرکز بر مسئله توسعه متوازن مورد کنکاش و بررسی تحلیلی و انتقادی قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت برنامههای توسعه و چالشهای آن شناسایی شود. اگرچه تاکنون مطالعات مختلفی در این زمینه انجامگرفته ولی ضروری است تا آسیبشناسی جامعی از چالشها و نقاط ضعف برنامهریزی توسعه از منظر توسعه متوازن و منطقهای انجام گیرد و پژوهشهای انجامگرفته در این زمینه در قالب منظمی ارائه شود کما اینکه پژوهشهای انجامشده تاکنون، اغلب با دامنه محدود و عدم توجه به جمیع ابعاد این مسئله انجامگرفته است. در این مقاله، ابتدا تجربه نزدیک به 70 سال برنامهریزی توسعه در ایران از حیث توجه به مسئله توسعه متوازن و منطقهای مورد بررسی قرارگرفته است و به بررسی نقاط ضعف و قوت برنامههای توسعه بعد از انقلاب در مورد توسعه متوازن و منطقهای پرداخته است. این مقاله سپس به آسیبشناسی جامعی از چالشهای موجود در راه توسعه متوازن منطقهای در کشور برحسب درجه اهمیت و اثرگذاری پرداخته و سعی کرده است با جمعآوری و ترکیب اطلاعات از پژوهشهای پیشین و با نظمدهی به ابعاد مختلف چالشها و نقاط ضعف در سه سطح پیشنیازهای برنامهریزی، فرایند برنامهریزی و محتوای برنامهها، مخاطبان را در درک و رفع آنها یاری کند. دستهبندی منظم چالشها نشان میدهد که وجود چالش مفهومی نسبت به توسعه متوازن، مشکل تعریف منطقه، تخصیص منابع مالی و نظام برنامهریزی متمرکز از جمله مهمترین نقاط ضعف در فرایند توسعه متوازن در کشور است.
mostafavisani A, nematy M. The Pathological Analysis of Regional Balanced Development in National Development Plans. qjfep 2019; 7 (26) :31-69 URL: http://qjfep.ir/article-1-882-fa.html
مصطفوی ثانی علی، نعمتی محمد. تحلیل آسیبشناسانه توسعه متوازن منطقهای در برنامههای توسعه کشور. فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی. 1398; 7 (26) :31-69