سرمایهگذاری مستقیم خارجی یکی از عوامل کلیدی در تسریع رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای مختلف به شمار میرود. این نوع سرمایهگذاری با انتقال فناوری، بهبود زیرساختهای دیجیتال و ارتقای مهارت نیروی کار محلی، به شکلگیری اکوسیستمهای دیجیتال پیشرفته کمک میکند. در دنیای امروز که رقابت برای جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در حال افزایش است، کشورها به دنبال ارائه سیاستها و مشوقهایی هستند که بتوانند سرمایهگذاران خارجی را به بخشهای کلیدی اقتصاد دیجیتال، مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات، جذب کنند؛ بنابراین این مطالعه به دنبال ارزیابی فضایی تأثیر سرمایهگذاری خارجی، تعمیق مالی، درجه باز بودن، اندازه دولت و رشد اقتصادی بر توسعه اقتصاد دیجیتال در بین کشورهای عضو منا و در دوره زمانی 2023-2000 است؛ که برای بررسی آزمونهای آماری از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیمیافته با کاربرد ضرایب دومرحلهای آرلانو- باور/ بوندل– باند استفاده خواهد شد. نتایج بهدستآمده مؤید آن است که وقفه اول متغیر وابسته با ضریب 83/0 دارای تأثیر مثبت بر توسعه اقتصاد دیجیتال است. یعنی توسعه اقتصاد دیجیتال این دوره به رشد توسعه اقتصاد دیجیتال سال گذشته بستگی دارد، وقفه اول فضایی نیز مثبت و معنادار 005/0 است که نشان می¬دهد وابستگی فضایی مثبتی بین کشورهای عضو منا وجود دارد یعنی چنانچه توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور موردنظر افزایش یابد، بر توسعه اقتصاد دیجیتال کشورهای مجاور نیز اثر مثبت دارد و باعث میشود که توسعه اقتصاد دیجیتال به مناطق همجوار سرریز شود. همچنین طبق نظریه انتقال فناوری، سرمایهگذاری خارجی میتواند فناوریهای پیشرفته را به کشور میزبان منتقل کند. که با ضریب 07/0 منجر به افزایش توسعه اقتصاد دیجیتال در منطقه میشود، متغیرهای تعمیق مالی، رشد اقتصادی، اندازه دولت و درجه باز بودن اقتصاد نیز اثر مثبت و مستقیمی بر توسعه اقتصاد دیجیتال دارند. که کمترین ضریب برآوردی را رشد اقتصاد و بیشترین ضریب را درجه باز بودن اقتصاد به خود اختصاص دادهاند.
fallah A, damankeshideh M, hadinejad M. Evaluating the Spatial Effect of Foreign Direct Investment on Digital Economy Development in MENA Countries. qjfep 2025; 12 (48) :85-124 URL: http://qjfep.ir/article-1-1698-fa.html
فلاح ابوالفضل، دامن کشیده مرجان، هادی نژاد منیژه. ارزیابی اثر فضایی سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای عضو منا. فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی. 1403; 12 (48) :85-124