در این مطالعه رابطه میان نرخ بیکاری و اقتصاد زیرزمینی در ایران در طول دوره زمانی 1394-1352 بررسی میشود. برای این منظور ابتدا با استفاده از روش علل چندگانه –شاخص چندگانه سری زمانی از اندازه اقتصاد زیرزمینی و مهمترین علل و آثار در ایران برآورد شده است، سپس به بررسی رابطه علیت بین اقتصاد زیرزمینی و نرخ بیکاری در ایران در دوره زمانی مربوطه پرداخته شده است. در این مطالعه علاوه بر رابطه همجمعی اقتصاد زیرزمینی و بیکاری، با استفاده از آزمون علیت تودا و یاما موتو رابطه علیت میان اقتصاد زیرزمینی و نرخ بیکاری نیز آزمون شده است. در مورد اقتصاد زیرزمینی نتایج تحقیق نشاندهنده این است که به ترتیب سطح عمومی قیمتهای کالا و خدمات، نرخ بیکاری، باز بودن تجاری و بار مالیاتی مهمترین علل پیدایش اقتصاد زیرزمینی در ایران میباشند و مهمترین اثرات اقتصاد زیرزمینی به ترتیب بر بازار پول، بازار عوامل تولید (مصرف انرژی) و بازار کالا و خدمات (تولید ناخالص داخلی) میباشد. اندازه اقتصاد زیرزمینی در طول دوره مورد تحقیق رشد قابل ملاحظهای داشته است؛ هرچند در دهه 50 و 60 از رشد کمتری برخوردار بوده اما در دهه 70 و 80 روندی کاملاً صعودی دارد، بهطوریکه اندازه اقتصاد زیرزمینی در ایران از 7 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 1353 به5/36 در سال 1394 رسیده است. آزمون همجمعی یوهانسون نشاندهنده رابطه بلندمدت میان اقتصاد زیرزمینی و نرخ بیکاری است و همچنین علیت انجام شده حاکی از وجود علیت یکطرفه از بیکاری به اقتصاد زیرزمینی میباشد.
Rajaee H, Piraee K. THE CAUSAL RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT RATE AND UNDERGROUND ECONOMY IN IRAN. qjfep 2017; 5 (18) :103-129 URL: http://qjfep.ir/article-1-328-fa.html
رجایی حسینعلی، پیرایی خسرو. اندازهگیری اقتصاد زیرزمینی و آزمون علیت
بین اقتصاد زیرزمینی و نرخ بیکاری در ایران
. فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی. 1396; 5 (18) :103-129